Ocena występowania i nasilenia chorób na materiałach waloryzowanych obiektów kolekcyjnych soi pochodzących z KCRZG w sezonie wegetacyjnym 2020 roku.
Raport
Jedną z ważniejszych cech uprawianych odmian soi jest zdrowotność roślin. Soja, jak każda roślina uprawna, narażona jest na atak patogenów. Jednak przy obecnej skali produkcji tego gatunku w Polsce, nie mają one jeszcze większego znaczenia. Wraz z rozwojem uprawy w najbliższych latach należy spodziewać się wystąpienia z różnym nasileniem następujących chorób: zgorzel siewek, antraknoza, askochytoza, fuzaryjna zgorzel szyjki korzeniowej i podstawy łodygi, fuzaryjne więdnięcie, cerkosporioza (chwościk soi), fuzaryjne brunatnienie strąków, septorioza (brązowa plamistość liści soi) oraz purpurowa cerkosporioza soi.
Większość grzybów patogenicznych, mogących porażać soję przenoszonych jest z nasionami. Oprócz grzybów z nasionami mogą być przenoszone niektóre wirusy (SMV– Soybean Mosaic Virus) i bakterie (np. PSG – Pseudomonas syringae pv. glycinea).
Potencjalne zagrożenia jak również tendencja ograniczania chemicznych metod ochrony roślin skłaniają do poszukiwania przez hodowców nowych źródeł odporności na występujące choroby. Dlatego celem niniejszego opracowania była polowa ocena materiałów kolekcyjnych soi waloryzowanych i rozmnażanych w sezonie 2020 pod kątem występowania i nasilenia chorób soi.
Materiały, metodyka badań i wyniki
Materiał badawczy stanowiło 76 obiektów kolekcyjnych soi waloryzowanych i rozmnażanych w Radzikowie w bieżącym sezonie wegetacyjnym. Wszystkie genotypy wysiewano siewnikiem poletkowym w rozstawie 4-5 cm w rzędzie i 25 cm pomiędzy rzędami na poletkach o powierzchni 5 m2 dla 54 obiektów a dla pozostałych 22 obiektów powierzchnia poletek wynosiła od 0,5 do 3 m2. Ocenę stopnia porażenia przez septoriozę /Septoria glycines/, bakteriozę/ Pseudomonas siringae/ i mączniaka rzekomego /Peronospora manshurica/ wykonano w 5 stopniowej skali / Derkse H & Cassone B. 2017 Soybean Foliar Disease Survey/ gdzie 0 – oznacza brak objawów chorobowych, 1 – śladowe symptomy, 2 – symptomy obecne w jednej z części roślin, 3 – symptomy występujące na całej roślinie w niskim nasileniu, 4 – symptomy o dużym nasileniu obecne w środkowo- górnej części roślin oraz 5 – symptomy o dużym nasileniu w środkowo-górnej części roślin z defoliacją. Ocenę zawirusowania przeprowadzono w 10 – stopniowej skali (0 – stan najkorzystniejszy, 9 – najgorszy), a porażenie cerkosporiozą /Cercospora kikuchii/ i zgnilizną twardzikową /Sclerotinia sclerotiorum/ procentowym udziałem roślin chorych na poletku. Oceny stopnia porażenia roślin soi wykonano w okresie rozwoju straków i nasion (BBCH 70-79)
Sumaryczne wyniki oceny częstości występowania oraz nasilenia porażenia obserwowanymi chorobami obiektów kolekcyjnych soi waloryzowanych i rozmnażanych w sezonie wegetacyjnym 2020 w Radzikowie zawarto w tabeli 1 oraz na zdjęciach objawów etiologicznymi poszczególnych chorób.
| Tabela 1. Polowa ocena występowania i nasilenia chorób na obiektach soi z KCRZG. Radzików 2020 | |||
| Choroba, skala | % obiektów soi z objawami chorobowymi | Średnie nasilenie | Zakres nasilenia |
| Septorioza soi (0-5) | 100 | 1,11 | 1-2,5 |
| Mączniak rzekomy (0-5) | 17,1 | 1,45 | 0-3 |
| Bakterioza soi (0-5) | 19,7 | 1,53 | 0- 2,5 |
| Zgnilizna twardzikowa (% roślin) | 51,4 | 1,06% | 0,3-40% |
| Wirusy (skala 0-9) | 55,3 | 1,7 | 0-4 |
| Cerkosporioza soi (% roślin) | 13,2 | 0,9 | 0,3-1,7% |
| Septorioza – brunatna plamistość liści (Septoria glycines). Grzyb porażał wszystkie obiekty o średnim nasileniu 1,11 i zakresie nasilenia 1-2,5 w skali 0-5. |
| Mączniak rzekomy soi (Peronospora manshurica) Stwierdzono występowanie na 13 z 76 obiektów kolekcyjnych soi (17.1%), średnie nasilenie 1,45 w zakresie 0-3 w skali 0-5. |
| Bakterioza soi (Psudomonas syringae). Stwierdzono na 15 z 76 ocenianych obiektów kolekcyjnych soi (19,7%), średnie nasilenie 1,53) w zakresie 0- 2,5 w skali 0-5. |
| Zgnilizna twardzikowa (Sclerotinia sclerotiorum)- występowała na 32 ocenianych obiektach kolekcyjnych soi (51,4% ocenianych), średnie nasilenie 1,06% i zakresie 0,3-40% . |
| Purpurowa cerkosporioza soi (Cercospora kikuchi). Chorobę stwierdzono na 10 obiektach kolekcyjnych soi (13,2%), średnie nasilenie porażenia 0,9% w zakresie od 0,3 -1,7 %. Nie stwierdzono przebarwień okrywy nasiennej |
| Choroby wirusowe – Objawy porażenia obserwowano na 42 obiektach kolekcyjnych soi (55,3%), średnie nasilenie 1,7 w przedziale 0 -4 w skali 0-9. |
Niezależnie na łodygach dojrzałych roślin (BBCH 99) w kilku przypadkach wczesnych form soi obserwowano charakterystyczne objawy antraknozy (Colletotrichum sp.) oraz zgorzeli strąków i łodyg (Diapotrthe/Phomopsis ssp.).
Wykaz ocenianych obiektów kolekcjnych soi wraz ocenami porażenia zamieszczono w załączniku 1.
Radzików 29.09.2020r.
Lech Boros
| Zał .1. Wykaz ocenianych obiektów kolekcjnych soi wraz ocenami porażenia | |||||||
| Nazwa obiektu | Nr KCRZG | Septorioza soi | Mączniak rzekomy | SMV | Bakterioza | Zgnilizna twardzikowa | Purpurowa Cerkosporioza soi |
| PI 297 542 | 100 183 | 2 | 0 | 0 | 2,5 | 0 | 0 |
| BRAK NAZWY | 100 440 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| SAKAMOTO WASE | 100 496 | 2 | 0 | 4 | 2,5 | 0 | 0 |
| B 11 VILNENSIS | 100 583 | 2 | 0 | 4 | 2,5 | 0 | 0 |
| BN | 100 202 | 1,5 | 0 | 2 | 1 | 0 | 0 |
| DUN NUN 44-17 | 100 384 | 2 | 0 | 0 | 0 | 1,9% | 1,7% |
| AZIJSKA | 100 345 | 1 | 0 | 0 | 1 | 2,6% | 0 |
| Z 641 | 100 528 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| PI 423 710 | 100 334 | 1 | 1 | 2 | 0 | 0 | 0 |
| P 73-6 | 100 480 | 2,5 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 |
| BAESTA | 100 363 | 1,5 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| AMERICAN YELLOW | 100 342 | 1 | 0 | 4 | 1 | 0 | 0 |
| N/M 4522 – żółte | 100 757 | 1 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 |
| N/M 4522 – brązowe | 100 757 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| BD 2116 | 100 198 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1,3% |
| PROGRES | 100 001 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| TIE CHIA CHING (2186/2019) | 100 514 | 1 | 0 | 0 | 0 | 2% | 0 |
| ALDANA | 100 940 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| MERLIN | 19I01193 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 971\12 | 101 184 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 1013\7 | 101 200 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 997\13 | 101 199 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1% |
| 989\1 | 101 190 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1% |
| 1031\9 | 101 201 | 1 | 0 | 3 | 0 | 0 | 1% |
| 1033\4 | 101 203 | 1 | 0 | 1 | 0 | 4,5% | 0 |
| 1041\1 | 101 205 | 1 | 0 | 0 | 0 | 40% | 0 |
| 995\7 | 101 230 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1% | 0 |
| 1049\1 | 101 207 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 907\66 | 101 213 | 1 | 0 | 0 | 0 | 5% | 0 |
| Merlin | 19I01193 | 1 | 2 | 0 | 0 | 2,5% | 0 |
| 971\8 | 101 224 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| 979\2 | 101 225 | 1 | 0 | 0 | 0 | 03% | 0 |
| 955\2 | 101 220 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0.3% | 0 |
| 951\8 | 101 218 | 1 | 0 | 1 | 0 | 1% | 0 |
| 977\10 | 101 187 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1% | 0 |
| 1005\8 | 101 231 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0,3% | 0 |
| 931\15 | 101 215 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0,3% | 0 |
| Latest 16-254 duże | 16I00424 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| Progres | 100 001 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1,3% | 0 |
| 581\73 | 100 534 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| Cschi 1089 | 100 874 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0,3% |
| D-59 | 100 534 | 1 | 0 | 4 | 0 | 0 | 0 |
| WARZYWNA B | 100 242 | 1 | 0 | 2,5 | 1 | 0 | 0 |
| ISZ-14 | 100 276 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0,5% | 0,8% |
| LA 10\11 | 100 456 | 1 | 0 | 1 | 0 | 10% | 0 |
| ODS 33 CHANDOR | 100 296 | 1 | 0 | 1 | 0 | 1,3% | 0 |
| ALDANA | 100 940 | 1 | 0 | 0 | 0 | 5% | 0 |
| B 49\58 | 100 329 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| PI 153 251 | 100 179 | 1 | 1 | 1 | 1,5 | 2,5% | 0 |
| PELIANG 9 | 100 298 | 1 | 1 | 4 | 1 | 1% | 0 |
| ŻÓŁTA Z ZOLNA | 100 308 | 1 | 0 | 3 | 2 | 5% | 0 |
| MUTANT 2 | 100 288 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1,3% | 0 |
| SEL. FORMA FR.IREGI SOJA | 100 414 | 1 | 1 | 1 | 0 | 5% | 0,5% |
| N\M 4414 | 100 755 | 1 | 1 | 1 | 0 | 1,3 % | 0 |
| TIE CHIA CHING | 100 514 | 1 | 1 | 1 | 0 | 5% | 0 |
| CHIN CHUAN | 100 382 | 1 | 0 | 2 | 0 | 1,3% | 0 |
| AMURSKAJA 450 | 100 349 | 1 | 0 | 2 | 0 | 0,8% | 0 |
| BULDURI | 100 868 | 1 | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 |
| BST 55 | 100 361 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| PANONIA 10 | 100 482 | 1 | 0 | 1 | 0 | 1,3% | 0 |
| DSS 2509 | 100 208 | 1 | 0 | 1 | 1 | 1% | 0 |
| HISPIDA MALUCH | 100 420 | 1 | 0 | 1 | 0 | 2,5% | 0 |
| AMURSKAJA 398 | 100 347 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1% | 0,8% |
| PORTAGE | 100 297 | 1 | 1 | 4 | 0 | 0,5% | 0 |
| RANNAJA 10 | 100 234 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0,8% | 0 |
| OS-249 | 100 477 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| M-315 | 100 467 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| FISKEBY 882-27 | 100 392 | 1 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 |
| WASE OTTAWA | 100 523 | 1 | 1 | 2 | 0 | 1,3% | 0 |
| NORCHIEW | 100 471 | 1 | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ZWIEZDA | 100 246 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| PRECOCE 90 | 100 233 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1,3% | 0,3% |
| Azijska | 100 345 | 1,5 | 0 | 1 | 1 | 0,3% | 0 |
| N/M 4522 jasne nas. | 100 757 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Progres | 100 001 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| N/M 4522 brąz. nas. | 100 757 | 1,5 | 0 | 1 | 1 | 2% | 0 |
